«Բախումներ են պետք, անհամաձայնություններ, բանավեճեր, ինտրիգներ, «ընդդիմություն», որպեսզի արվեստի լավ գործ ստեղծվի»

«Իրատեսի» հյուրը դերասան, «Համազգային» թատրոնի տնօրենի ժամանակավոր պաշտոնակատար ԱՐՄԱՆ ՆԱՎԱՍԱՐԴՅԱՆՆ է:

-Արման, «Համազգային» թատրոնի ներսում ամիսներ շարունակ խմորվող պատմությունը անտարբեր չթողեց նաև թատրոնից դուրս գտնվողներիս: Կարելի՞ է վստահաբար ասել, որ փոթորիկն անցավ, և հիմա արդեն կայուն, ստեղծագործական մթնոլորտ է թատրոնում:
-Այո՛, հիմա ստեղծագործական մթնոլորտ է թատրոնում, թատրոնն իր բնականոն ընթացքի մեջ է, բայց առհասարակ թատրոնը չի կարող հանգիստ լինել: Մենք հունվարի 28-ին ունեցանք պրեմիերա. «Հաղթանակի գենեզիս» ներկայացումը հանձնեցինք հանդիսատեսի դատին: Բեմադրել է Նարինե Գրիգորյանը: Նարինե Գրիգորյանի, Վարշամ Գևորգյանի և իմ հուշերն ենք ներկայացնում, մեր փշրված մանկության (պատերազմի պատճառով), մեր պատանեկության տարիների պատմությունները, որոնք համակարգել և պիեսի է վերածել Սառա Նալբանդյանը: Պատրաստվում է ևս մեկ բեմադրություն՝ «Ճշմարտություն» պիեսը: Սա ֆրանսիական կատակերգություն է, որը բեմադրում է Դավիթ Հակոբյանը: Սերժ Մելիք-Հովսեփյանը սկսել է աշխատանքը «2» դրամատիկ թատերգության բեմադրության վրա: Մինչև հունիս-հուլիս պիտի ունենանք երեք կամ չորս նոր ներկայացում: Սրան զուգահեռ, ինչպես նկատեցիք, անում ենք շինարարական աշխատանքներ:
-Այո՛, նկատեցի, զգալի գործ այդ ուղղությամբ արդեն արված է:
-Փոխվել է ճեմասրահը: Տանիքն ենք վերանորոգում: Նոր գույներ, նոր մթնոլորտ, նոր միջավայր: Ջերմություն է մտել մեր թատրոն: Այս ամենն արվում է բարեգործական հիմունքներով՝ Սերոժ Սուքիասյանի բարեգործությամբ:
-Հայաստանցի՞ է:
-Պարսկահայ է: Մենք խնդրեցինք, և նա կես խոսքից մեզ հասկացավ ու ձեռնամուխ եղավ այս գործին, ինչի համար շատ շնորհակալ ենք: Նաև ունենք տնտեսական, տեխնիկական մասով փոփոխություններ: Բեմի հարդարանքն ենք փոխել, հետնավարագույրը, գորգը, թարմացրել ենք կուլիսները: Այս հարցում մեզ օգնեցին իմ նախկին ուսանողը և իմ մոսկվաբնակ ընկերը:
-Մի ճշգրտում. նախկին ուսանողն այնքան նյութական հնարավորություններ ունի, որ կարողանում է օգնել թատրոնի՞ն: Մասնագիտությա՞մբ է աշխատում և վաստակում այդ միջոցները:
-Այո՛:
-Այսինքն՝ արվեստագետն ի զորու է արվեստի օջախի հովանավո՞րը դառնալու:
-Այո՛:
-Դե, փա՛ռք Աստծո: Ինձ շատ ուրախացրիք այս տեղեկությամբ:
-Այո՛, կան այդպիսի արվեստագետներ: Եվ մենք շատ շնորհակալ ենք նրան, ինչպես և ընկերոջս, որը բեմի լուսարձակներ ուղարկեց մեզ Մոսկվայից (շատ թանկ հաճույք է ): Դահլիճում այսուհետ կունենանք լիարժեք լուսավորություն՝ նախկին 30-40 տոկոսի փոխարեն: Մի խոսքով՝ լուրջ գործեր ենք անում:
-Կեցցե՛ք: Բայց վարչարարությունը, որպես կանոն, խժռում է ստեղծագործողին: Ի՞նչ է մտածում այս առումով տաղանդավոր դերասան Արման Նավասարդյանը:
-Չգիտեմ: Երբ հաջողվում է անել որևէ լավ բան իմ թատրոնի համար, խիղճս հանգստանում է: Իհարկե, վարչարարությունը բարդ գործ է: Բայց կա մի կարևոր հանգամանք՝ սերը թատրոնի հանդեպ: Երբ առկա է այդ սերը, ամեն ինչ էլ հաջողվում է, անհնարին ոչինչ չկա:
-Անհերքելի է, որ տեսակետների բազմազանության, բանավեճերի, անգամ բախման արդյունքում է ծնվում արվեստի արժեքավոր ստեղծագործությունը: Հիմա, երբ թատրոնում լուծվել է մի մեծ կոնֆլիկտ, և գեղարվեստական ղեկավար ու տնօրեն են դարձել թատերախմբի համար նախընտրելի մարդիկ, սիրո, համերաշխության, ներդաշնակության ոգին է թևածում այստեղ, չունե՞ք մտավախություն, թե նիրվանայի գործոն կարող է առաջանալ, այն է` անցնցում առօրեական ընթացքի մեջ կարող է լճանալ ստեղծագործական մթնոլորտը:
-Հետաքրքիր բան եք ասում: Իհարկե, բախումներ են պետք, անհամաձայնություններ, բանավեճեր, ինտրիգներ, «ընդդիմություն», որպեսզի արվեստի լավ գործ ստեղծվի: Թատրոնն այնպիսի օրգանիզմ է, որ այդ տեսակ բաներից անմասն մնալ չի կարող: Իհարկե, այդ բաները կլինեն, մանավանդ ստեղծագործական հարցերում: Առհասարակ, ոչ մի ղեկավար չի կարող իդեալական լինել բոլորի համար: Իսկ ստեղծագործության մեջ դա իսպառ բացառվում է: Օրինակ՝ «Հաղթանակի գենեզիսի» վրա աշխատելիս մենք երեքս էլ ունեցել ենք և ունենք բազմաթիվ անհամաձայնություններ, իրար հակադրվելու տարբեր պատճառներ: Այսինքն՝ բախումներ եղել են և լինելու են, բայց դրանք չպիտի լինեն անձնավորված, ամբիցիաների հիման վրա: Դրանք պիտի լինեն կառուցողական: Ցանկացած գեղեցիկ բան ծնվում է սիրո մթնոլորտում: Այդ սերը պիտի ապահովենք, որ ինտրիգները լինեն ոչ անձնավորված, ոչ ամբիցիոզ: Կյանքում էլ է այդպես. չի կարող գեղեցիկ երեխա ծնվել, եթե ամուսիններն իրար չեն սիրում: Մեր ծնածը, մեր երեխան մեր ներկայացումն է, մեր դերն է: Եթե ռեժիսորն ու դերասանն իրար չսիրեն, նրանց ծնածը տգեղ մի բան է լինելու:

-Վերջին «թեզը» դիտարկենք «Համազգայինի» թատերախմբի և Վիգեն Չալդրանյանի համատեղ ստեղծագործության՝ «Սանտա Կրուս» բեմադրության համատեքստում: Չէ՞ որ, ի վերջո, դուք այն ստեղծել եք Չալդրանյանի ղեկավարությամբ:
-Ես ասել եմ միշտ, շարունակելու եմ ասել, որ Վիգեն Չալդրանյանը եղել է, կա և կլինի այն ռեժիսորը, որի հետ ինձ համար հաճելի է աշխատել: Ռեժիսոր Վիգեն Չալդրանյանի հետ ես որևէ խնդիր չունեմ, միշտ գնահատել եմ նրա ստեղծագործող տեսակը, բավականությամբ եմ մասնակցել նրա փորձերին: Մեր խնդիրը նրա կառավարման մեթոդների հետ էր: Լինելով վառ անհատականություն, կարկառուն ստեղծագործող՝ Չալդրանյանը փոքր-ինչ թերանում էր (այս բառն օգտագործեմ) վարչարարության մեջ: Բայց ես այս թեմային չեմ ուզում անդրադառնալ: Այն ժամանակ էլ էի շնորհակալ, հիմա էլ եմ շնորհակալ, որ մենք ունեցել ենք համատեղ ներկայացումներ, համատեղ ապրած օրեր: Եվ ես հիմա էլ շատ եմ ցանկանում, որ նա գա ու վերականգնի «Համլետ» ներկայացումը, որը կիսատ մնաց: Հետագայում, օրերը տաքանալուց հետո, մենք պիտի խաղանք «Սանտա Կրուս» ներկայացումը, իհարկե: Այն մի քիչ «սեզոնային» ներկայացում է. ներկայացման ընթացքում դարպասներ են բացվում: Եվ որպեսզի ցուրտը ներս չթափանցի, տաք օրերին ենք խաղալու «Սանտա Կրուսը» անպայման: Այնպես որ, մենք պատրաստ ենք աշխատելու Վիգեն Չալդրանյանի հետ՝ որպես բեմադրիչի:
-Վերջին ամիսներին մեր երկրի ներքաղաքական կյանքում այնպիսի՜ շրջադարձային անցուդարձեր եղան: «Համազգայինը» չի՞ նախատեսում անդրադառնալ այդ ամենին իր ստեղծագործական ծրագրերում:
-Հետաքրքիր հարց եք տալիս, իհարկե: Դա երևի թե ժամանակի հարց է: Մենք պիտի կարողանանք մարսել-հասկանալ, թե ինչ կատարվեց մեր երկրում: Մինչև կատարվածը չամփոփենք, մինչև այն մեր մեջ նստվածք չտա, մինչև մեզ չանհանգստացնի, չի դառնա ստեղծագործության թեմա: Տեսեք, հիմա մենք խաղում ենք ներկայացում, որում պատմում ենք մեր մանկության մասին: Մեր մանկությունից քանի՜ տարի է անցել, և այն հիմա մեզ անհանգստացնում է, մենք ուզում ենք դրա մասին խոսել: Այնպես որ, ժամանակ է պետք: Եթե հապշտապ մի բան անես անելու համար, զուտ նրա համար, որովհետև մոդայիկ է, կարծում եմ՝ ճիշտ չի լինի: Ես ուզում եմ հավաստիացնել հանդիսատեսին, որ մեր թատրոնը կլինի այն թատրոնը, որը բոլորս ենք երազում: Մեր մեջ թաքուն պահած թատրոնի մի տեսակ ունենք մենք, և ուզում ենք, որ այն դառնա իրականություն: ՈՒր որ է կմեկնարկի «Համազգային» թատրոնի շենքի կառուցումը Անրի Վեռնոյի փողոցում, և մենք կունենանք շատ ժամանակակից եռահարկ թատրոնի շենք:

-Բայց և այնպես, հիմա վերանորոգում եք այն տարածքը, որը կարճ ժամանակ հետո «Համազգայինին» չի ծառայելու:
-Այո՛: Նախ՝ մեր նոր շենք տեղափոխվելը կլինի մոտ երկու տարի հետո, այսինքն՝ մենք դեռ այստեղ ենք և ուզում ենք մեր հանդիսատեսը իրեն լավ ու հարմարավետ զգա մեր ներկայացումների ժամանակ, ջերմ մթնոլորտ ունենա: Իհարկե, լավ է, երբ փառահեղ ներկայացումներ ես անում: Բայց ավելի էական է, որ երբ բացվում է վարագույրը, և փառահեղ ներկայացումը դեռ չի սկսվել, հանդիսատեսը չտեսնի պատռված կուլիսները, հնամաշ վարագույրը, բեմի անփույթ վիճակը: Երբ տեսարանն այդպիսին է, ինչ էլ խաղաս, միևնույն է, առաջին տպավորությունն արդեն հիասթափեցրած է լինում: Մեզ էլի են այդ հարցը տվել՝ ինչի՞ համար եք անում այս շինարարությունը: Ասեմ. այսքան տարի մենք թատերական ինստիտուտի շենքում ենք եղել, մեզ հարազատ է այն, մենք՝ որպես ուսանող, այստեղ արել ենք մեր առաջին քայլերը, խաղացել ենք առաջին դերերը, բեմադրել առաջին ներկայացումները: Այսինքն՝ մենք նաև պարտք ունենք այս ինստիտուտի առաջ: Այն ուսանողը, որ կգա-կաշխատի այս ուսումնական թատրոնում, վաղը գալու է մեր դռները բախի, չէ՞, աշխատանք ունենալու համար: Եվ այն ամենը, ինչ հիմա անում ենք ինստիտուտի շենքում, անում ենք ուսանողի համար: Մենք այսքան տարի այստեղ ենք, որևէ բացասական վերաբերմունք չենք տեսել մեր հանդեպ ինստիտուտի կողմից: ՈՒրեմն ինչո՞ւ պիտի ինքներս վատություն անենք, պատերը քերենք գնալուց առաջ: Ինչ որ անում ենք, լավ ենք անում: Թող մեր հանդիսատեսն էլ միշտ հաճույքով գա թատրոն:

Զրույցը վարեց
Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆԸ

Հեղինակի նյութեր

• Անհամբեր ու սիրով եմ սպասում իր հերթական գրին, ես էդ գրի մշտամնա ընթերցողն եմ
• Դերենիկ Դեմիրճյանի ժառանգության արժևորումը՝ ժամանակակից գիտական խոսքով
• Երախտագիտություն՝ կինոլեզվով
• Դերենիկ Դեմիրճյան-145
• «Այս մար­դիկ չեն սի­րում մեր ժո­ղովր­դին, պատ­րաստ չեն նրա հոգ­սը կրե­լու՝ ա­ռանց պարգևավ­ճա­րի»
• «Պե­տու­թ­յու­նը կորց­րել է իր դեմ­քը, և ե­թե մենք թույլ տանք, որ այս ճգնա­ժամն ա­վե­լի խո­րա­նա, ուղ­ղա­կի կկոր­ծան­վենք»
• «Կա այս­պի­սի մի կար­ծիք՝ հարկ է ստեղ­ծել Հա­յաս­տան ամ­րոց-պե­տու­թ­յուն»
• «Մի բան հս­տակ է՝ այս իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րը պետք է ան­հա­պաղ հե­ռա­նան»
• «Ե­թե մեր մշա­կույ­թը լի­ներ բարձր մա­կար­դա­կի վրա, մենք այ­սօր­վա ող­բեր­գու­թ­յու­նը չէինք ու­նե­նա»
• «Մեր թշ­նա­մու գոր­ծած ո­ճիր­նե­րից ու հան­ցա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րից ոչ մե­կը թույ­լատր­ված չէր ո­րևէ օ­րեն­քով»
• «Ի սկզ­բա­նե մտա­ծել են ար­նա­քամ ա­նել ժո­ղովր­դին, բե­րել-հասց­նել մի վի­ճա­կի, որ հե­տո ա­սեն՝ դե՜, չդի­մա­ցանք, ու ստո­րագ­րեն այս փաս­տա­թուղ­թը»
• «Վեր­ջին տեխ­նո­լո­գիա­նե­րով զին­ված հա­րուստ, ան­պարտ բա­նակ, սե­փա­կա­նին զու­գա­հեռ՝ պե­տա­կան հզոր ար­դ­յու­նա­բե­րութ­յուն պի­տի ստեղ­ծենք»
• «Ե­թե հի­մա ենք գնում փոխ­զիջ­ման, դրա տակ ի՞նչ է են­թադր­վում. ինք­նաոչն­չա­ցո­ւ՞մ, ինք­նաս­պա­նու­թ­յո­ւ՞ն»
• «Աստ­ված մեզ հետ է և մեր ար­դար գոր­ծին զո­րա­վիգ»
• «Պար­տադր­ված պա­տե­րազ­մը, ի­հար­կե, ծանր բան է, բայց մենք պատ­րաստ էինք դրան»
• «Հա­նուն ազ­գի, հա­նուն հայ­րե­նի­քի զոհ­ված­նե­րի հե­րո­սու­թ­յու­նը չա­փա­նիշ­նե­րի փո­փո­խու­թ­յան են­թա­կա չէ»
• «Ինչ­պես Հի­սու­սը, այդ­պես էլ Նա­րե­կա­ցին Աստ­ծուց նե­րո­ղու­թ­յուն է խնդ­րում բո­լո­րիս մեղ­քե­րի հա­մար»
• «Մենք աշ­խար­հի մեջ ենք, ու աշ­խարհն է մեր մեջ. պար­զա­պես, որ­պես գաղտ­նի զենք, ու­նենք Ո­գին, որ մեզ պա­հել ու պա­հե­լու է»
• «Մենք Աս­տու­ծոյ փառք կու տանք, որ հայ­րե­նի­քը կը մնայ հայ­րե­նիք եւ մեր մնա­յուն հաս­ցէն»
• «Կար­դում էի այն ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րի ցան­կը, որ պատ­րաստ­վում են հա­նե­լու դպ­րո­ցա­կան դա­սագր­քե­րից, ու սար­սա­փում էի»

Մեկնաբանություններ